ΚΡΗΤΙΚΗ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (1453-1669)
Επιρροές
1. Η λογοτεχνική παράδοση του νησιού (ριζίτικα)
2. Η απουσία τουρκικής κατάκτησης (ως το 1669)
3. Η ενετοκρατία που εισήγαγε το πνεύμα της δυτικής λογοτεχνίας και ως ένα βαθμό λειτούργησε ως πρότυπο (Αναγεννησιακό πνεύμα, το πνεύμα του ιπποτισμού, ο έρωτας)
4. Η πολιτιστική ανάπτυξη του νησιού και η ύπαρξη ανώτερης παιδείας
Θεματολογία:
η εξιδανίκευση του έρωτα και της αγάπης, το ιπποτικό πνεύμα, το συναίσθημα του χρέους απέναντι στην πατρίδα, τη θρησκεία, την οικογένεια, η αγάπη για την ελευθερία.
Έργα- Εκπρόσωποι
Τραγωδίες: Ερωφίλη (Γεώργιος Χορτάτσης), Βασιλεύς ο Ροδολίνος ( Ανδρέας Τρωίλος), Ζήνων (άγνωστος ποητής)
Κωμωδίες: Κατζούρμπος (Γ. Χορτάτυσης), Φουρτουνάτος (Μάρκος Αντώνιος Φώσκολος), Στάθης (άγνωστος ποιητής)
Θρησκευτικό δράμα: Η θυσία του Αβραάμ (Βιτσέντζος Κορνάρος)
Ποιμενικό δράμα :Πανώρια (Γ. Χορτάτσης)
Έμμετρο μυθιστόρημα: Ερωτόκριτος (Β. Κορνάρος)
Χρακτηριστικά
Το είδος της λογοτεχνικής παραγωγής Το κυριότερο λογοτεχνικό είδος που αναπτύχθηκε ήταν το θέατρο. Η ανάπτυξη αυτού του είδους προϋποθέτει ώριμο κοινό με παιδεία, ελεύθερη σκέψη, απαλλαγμένο από το μύθο και τις προκαταλήψεις, στοιχεία που υπήρχαν στο κρητικό κοινό
Σημ: Το θέατρο ως είδος λογοτεχνικής παραγωγής, ουσιαστικά έπαψε να υπάρχει με το τέλος του αρχαίου κόσμου, αφού έπαψαν να υπάρχουν οι απαραίτητες συνθήκες για τη λειτουργία του( ελεύθερη σκέψη, δημοκρατικό πνεύμα, πνεύμα αισιοδοξίας κλπ). Έτσι το Μεσαίωνα, κάτω από την επίδραση του σκοταδισμού της δυτικής εκκλησίας δεν έχομε στην Ευρώπη θέατρο παρά μόνο τυποποιημένες θρησκευτικές παραστάσεις, συνήθως αναπαραστάσεις σκηνών της Π. και Κ. Διαθήκης (μυστήρια), που σε καμιά περίπτωση δεν αποτελούν θέατρο.
Το Αναγεννησιακό λοιπόν πνεύμα, θα περάσει και θα επηρεάσει την κρητική λογοτεχνική παραγωγή.
Η γλώσσα: Η κρητική διάλεκτος της εποχής δοσμένη σε ιαμβικό 15/σύλλαβο. Ο Λίνος Πολίτης γράφει σχετικά: «Το κρητικό ιδίωμα υψώνεται σε μια γλώσσα λογοτεχνική, κομψή , ικανή να αποδώσει τις πιο λεπτές αποχρώσεις του ποιητικού στοχασμού. Ίσως ποτέ άλλοτε η δημοτική δε γράφτηκε με τόση καθαρότητα και με τόση συνέπεια στη νεοελληνική λογοτεχνία.»
Η δημιουργική πνοή: Κάθε κρητικό έργο βασίζεται, ως προς την υπόθεση, σε κάποιο δυτικό, ιταλικό κυρίως πρότυπο. Ο ποιητής συνήθως διασκευάζει το πρότυπο του και με το δημιουργικό του πνεύμα κατά κανόνα το ξεπερνά σε λογοτεχνική αξία
Η ανάρτηση έγινε από τη φιλόλογο Λιναρίτη Μαρία
Επιρροές
1. Η λογοτεχνική παράδοση του νησιού (ριζίτικα)
2. Η απουσία τουρκικής κατάκτησης (ως το 1669)
3. Η ενετοκρατία που εισήγαγε το πνεύμα της δυτικής λογοτεχνίας και ως ένα βαθμό λειτούργησε ως πρότυπο (Αναγεννησιακό πνεύμα, το πνεύμα του ιπποτισμού, ο έρωτας)
4. Η πολιτιστική ανάπτυξη του νησιού και η ύπαρξη ανώτερης παιδείας
Θεματολογία:
η εξιδανίκευση του έρωτα και της αγάπης, το ιπποτικό πνεύμα, το συναίσθημα του χρέους απέναντι στην πατρίδα, τη θρησκεία, την οικογένεια, η αγάπη για την ελευθερία.
Έργα- Εκπρόσωποι
Τραγωδίες: Ερωφίλη (Γεώργιος Χορτάτσης), Βασιλεύς ο Ροδολίνος ( Ανδρέας Τρωίλος), Ζήνων (άγνωστος ποητής)
Κωμωδίες: Κατζούρμπος (Γ. Χορτάτυσης), Φουρτουνάτος (Μάρκος Αντώνιος Φώσκολος), Στάθης (άγνωστος ποιητής)
Θρησκευτικό δράμα: Η θυσία του Αβραάμ (Βιτσέντζος Κορνάρος)
Ποιμενικό δράμα :Πανώρια (Γ. Χορτάτσης)
Έμμετρο μυθιστόρημα: Ερωτόκριτος (Β. Κορνάρος)
Χρακτηριστικά
Το είδος της λογοτεχνικής παραγωγής Το κυριότερο λογοτεχνικό είδος που αναπτύχθηκε ήταν το θέατρο. Η ανάπτυξη αυτού του είδους προϋποθέτει ώριμο κοινό με παιδεία, ελεύθερη σκέψη, απαλλαγμένο από το μύθο και τις προκαταλήψεις, στοιχεία που υπήρχαν στο κρητικό κοινό
Σημ: Το θέατρο ως είδος λογοτεχνικής παραγωγής, ουσιαστικά έπαψε να υπάρχει με το τέλος του αρχαίου κόσμου, αφού έπαψαν να υπάρχουν οι απαραίτητες συνθήκες για τη λειτουργία του( ελεύθερη σκέψη, δημοκρατικό πνεύμα, πνεύμα αισιοδοξίας κλπ). Έτσι το Μεσαίωνα, κάτω από την επίδραση του σκοταδισμού της δυτικής εκκλησίας δεν έχομε στην Ευρώπη θέατρο παρά μόνο τυποποιημένες θρησκευτικές παραστάσεις, συνήθως αναπαραστάσεις σκηνών της Π. και Κ. Διαθήκης (μυστήρια), που σε καμιά περίπτωση δεν αποτελούν θέατρο.
Το Αναγεννησιακό λοιπόν πνεύμα, θα περάσει και θα επηρεάσει την κρητική λογοτεχνική παραγωγή.
Η γλώσσα: Η κρητική διάλεκτος της εποχής δοσμένη σε ιαμβικό 15/σύλλαβο. Ο Λίνος Πολίτης γράφει σχετικά: «Το κρητικό ιδίωμα υψώνεται σε μια γλώσσα λογοτεχνική, κομψή , ικανή να αποδώσει τις πιο λεπτές αποχρώσεις του ποιητικού στοχασμού. Ίσως ποτέ άλλοτε η δημοτική δε γράφτηκε με τόση καθαρότητα και με τόση συνέπεια στη νεοελληνική λογοτεχνία.»
Η δημιουργική πνοή: Κάθε κρητικό έργο βασίζεται, ως προς την υπόθεση, σε κάποιο δυτικό, ιταλικό κυρίως πρότυπο. Ο ποιητής συνήθως διασκευάζει το πρότυπο του και με το δημιουργικό του πνεύμα κατά κανόνα το ξεπερνά σε λογοτεχνική αξία
Η ανάρτηση έγινε από τη φιλόλογο Λιναρίτη Μαρία
Το υλικό για το κείμενο του Ερωτόκριτου είναι από τη ηλεκτρονική πλατφόρμα e-class tης φιλολόγου Λιναρίτη Μαρίας
Βιογραφία του Βιτσέντζου Κορνάρου από το ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό του Υπουργείου Πολιτισμού "Ταξίδι στον Πολιτισμό'' (Ανάρτηση από την φιλόλογο Κέλλη Ειρήνη):
Ολόκληρο το ποίημα τιου Ερωτόκριτου μπορείτε να το βρείτε ψηφιακά στη σελίδα Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, πατώντας στην παρακάτω εικόνα-σύνδεσμο (Ανάρτηση από την φιλόλογο Κέλλη Ειρήνη)
Β. Κορνάρου, Ερωτόκριτος: Διάλογος Ηράκλη-Πεζόστρατου(Γ 891-936),Σχέδιο μαθήματος-Φύλλο εργασίας